بررسی مزیت‌ مقیاس، مزیت کارآیی و مزیت جمعی محصولات زراعی دیم

  بررسی مزیت‌ مقیاس، مزیت کارآیی و مزیت جمعی محصولات زراعی دیم   (مطالعه موردی، استان مازندران)     حمید امیرنژاد1*و حامد رفیعی2   1- استادیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری   2- دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران       تاریخ دریافت: 26/7/86 تاریخ پذیرش: 31/4/87     چکیده   کشت محصولات زراعی در چند سال اخیر در کشور به منظور رسیدن به اهداف خودکفایی، از اهمیت بالایی برخوردار شده است. توجه به توسعه کشت محصولات زراعی به همراه بهبود کارآیی و تلاش برای افزایش عملکرد محصولات زراعی، می‌تواند به تحقق هر چه سریعتر و مناسب‌تر اهداف خودکفایی کمک شایانی نماید. این مطالعه به بررسی سه شاخص مزیت کارآیی، مزیت مقیاس و مزیت جمعی (به عنوان شاخصی جامع از مزیت نسبی) در محصولات زراعی دیم استان مازندران می‌پردازد. نتایج نشان می‌دهد که شهرستان‌های این استان در تولید محصولات زراعی دیم در 28/57 درصد موارد دارای مزیت مقیاس، 08/64 درصد دارای مزیت کارآیی و 08/64 درصد دارای مزیت جمعی می‌باشند و مزیت نسبی بیشتری را نسبت به متوسط استانی داشته‌اند. همچنین، این استان در مقایسه با متوسط کشوری در محصولات لوبیا، پنبه، توتون و تنباکو، نیشکر، سیب‌زمینی، پیاز، گوجه‌فرنگی، خیار، ذرت دانه‌ای، شبدر، سویا و کلزا دارای مزیت مقیاس است، اما در تولید هیچ ‌یک از محصولات مزیت کارآیی نداشته است. لذا، با توجه به عدم مزیت کارآیی استان مازندران برای این محصولات در مقایسه با متوسط کشوری، سیاست­گذاری­ها جهت توسعه سطوح زیر کشت برای این محصولات مناسب نبوده و تلاش جهت بهبود بهره­وری و عملکرد این محصولات، راهکار سیاستی مناسب­تری خواهد بود. همچنین، نتایج نشان می‌دهد که شاخص جمعی مزیت بیانگر مزیت نسبی استان مازندران در محصولات توتون و تنباکو، نیشکر، سیب‌زمینی، پیاز، خیار، ذرت دانه‌ای، شبدر، سویا و کلزا می‌باشد.     کلمات کلیدی : مزیت مقیاس، مزیت کارآیی، مزیت جمعی، محصولات زراعی دیم، مازندران       * نویسنده مسئول: [email protected]